به نقل از «تسنیم»

سرنوشت حزب حاکم ترکیه چه خواهد شد؟ بخش دوم

تاریخ انتشار: ۲۳ آذر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۶۱۰۹۴۴

اربکان نقش بی بدیلی در بازگرداندن اسلامگرایان به صحنه قدرت و سیاست ایفا کرد و اگر او نبود، زمینه‌های تاریخی و اجتماعی لازم برای تاسیس حزب عدالت و توسعه، به آسانی پدیدار نمی‌شد. - اخبار بین الملل -

به گزارش گروه بین الملل خبرگزاری تسنیم، در بخش پیشین این گزارش، به این اشاره شد که سال 2023 میلادی برای ترکیه سال حساسی است و یکی از مهمترین و سرنوشت سازترین انتخابات تاریخ سیاسی این کشور، برگزار خواهد شد.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

حزب عدالت و توسعه به رهبری رجب طیب اردوغان به مدت 21 سال قدرت را در دست داشته و بر اساس بسیاری از پیش بینی ها و نظرسنجی های میدانی، به احتمال قوی، از صحنه قدرت کشور کنار زده خواهد شد. اما به این اشاره کردیم که این حزب هنوز هم پایگاه اجتماعی قابل توجهی دارد و انتظار نمی رود که از صحنه سیاسی ترکیه محو شود.

از دیگر سو، درباره این موضوع تاریخی صحبت کردیم که در جریان انحلال امپراطوری عثمانی به دستور مصطفی کمال آتاترک و تاسیس نظام جمهوری ترکیه، رفته رفته، اسلام و اسلامگرایی به حاشیه رانده شد و مشی ملی گرایی افراطی ترکی و بعدها، سکولاریزه شدن و پافشاری بر لائیسم و کمالیسم، شرایط نوینی را رقم زد و میلیون ها خانواده اسلامگرا و محافظه کار، خاطرات تلخی از اقتدار کمالیست ها و لائیک های حزب جمهوری خلق را در حافظه تاریخی خود ثبت کردند.

در این بخش از گزارش، به زمینه های برچیده شدن قانون تک حزبی، کودتاها، تنش های سیاسی، نخستین جرقه های بیداری اسلامی ترکیه و نقش بی بدیل مرحوم نجم الدین اربکان می پردازیم. مردی که در بازگرداندن اسلامگرایان به صحنه قدرت و سیاست به تمام معنی کلمه، یک نقش تاریخی بی مانند را ایفا کرد و اگر او نبود، زمینه های تاریخی و اجتماعی لازم برای تاسیس حزب عدالت و توسعه به آسانی پدیدار نمی شد.

از رویاهای اینونو تا شرق بزرگ

عصمت اینونو که با نام و عنوان عصمت پاشا، مدت ها در سپاه عثمانی به عنوان ژنرال خدمت کرده و از همقطاران قدیمی مصطفی کمال آتاترک بود، در سوق دادن ترکیه به سوی یک فضای مملو از حس و حال ملی گرایی، سکولاریزه شده و ضد دینی، نقش بارز و برجسته ای داشت. او آشکارا از ایده های نژادپرستانه دفاع می کرد و پیش از جنگ جهانی دوم، موجی برای حمایت از نازیسم و آلمان به راه انداخته شد که اینونو و رفقایش نیز از آن حمایت می کردند.

علاوه بر مصطفی کمال و عصمت اینونو، اولین رئیس جمهور و اولین نخست وزیر جمهوری ترکیه، دیگر موسسین جمهوری نیز، غالباً نظامی بودند و افرادی همچون ژنرال کاظم کارا بکیر، مارشال فوزی چاکماک و خیلی های دیگر، با اتکا به توانایی و قابلیت های نظامی خود، به قدرت رسیدند و نزد مردم محبوییت یافتند.

در بُعد نظری و تبلیغاتی نیز، ده ها نویسنده و روشنفکر پیدا شدند که از ایده های ملی گرایانه ترکی حمایت کردند. از ضیا گوک آلپ تا خیلی های دیگر که با نوشتن متن نژادپرستانه سوگند نامه دانش آموزی، تفکر ملی گرایی راست افراطی را به اوج رساندند.

این متن تا همین چند سال پیش، به اجبار در هر صبحگاه، توسط دانش آموزان خوانده می شد. شعارهای تندروانه و عجیبی همچون «چه خوشبخت است آن که می گوید من ترک هستم» و «یک ترک با یک جهان برابر است»، که به مهمترین سخنان آتاترک تبدیل شد، زاییده همین تفرات ملی گرایانه بود.

مهمترین ویژگی عملی این تفکر، نه تنها ثبت خود، بلکه نفی دیگری بود. منظور از دیگری و دیگری سازی، جبهه گرفتن ملی گرایان و سکولارهای کمالیست، علیه اسلامگرایان بود. دشمن مشترک همه این گروه ها، افرادی بودند که به نحوی از انحاء، با دین، شریعت، قرآن، روحانیت، طریقت و تکایا و مساجد، ارتباط داشتند. صد البته کردها، علویان و چپ ها نیز به لیست بلندبالای دشمنان ملی گرایی ترکی افزوده شدند و عرصه را بر همه آنان تنگ کردند.

ترکیه پس از جنگ جهانی دوم، رفته رفته وارد فازهای سیاسی و اجتماعی نوینی شد و سربرآوردن جریانات اسلامگرایانه نوینی همچون «شرق بزرگ» به رهبری شاعر و نویسنده ای به نام نجیب فاضل کسا کورَک، صدها هزار تن از جوانان ترکیه را به سوی خود جلب کرد. یکی از این جوانان، عبدالله گل بود که به گفته خودش، در اوان جوانی با حزب شرق بزرگ آشنا شده و بارها پای سخنرانی های نجیب فاضل نشسته بود.

ترکیه پس از جنگ جهانی دوم، رویدادهای مهمی را از سر گذراند و تحولات استراتژیک و اثرگذاری همچون عدم بیطرفی ترکیه در دوران جنگ سرد و عضویت این کشور در پیمان نظامی ناتو، شرکت سربازان ترک در جنگ کُره، کودتای نظامی سال 1960 میلادی و اعدام عدنان مندرس نخست وزیر وقت، از نقاط عطف بود.

یک پروفسور مکانیک، یک رهبر دینی - سیاسی

کسی نمی توانست تصور کند که پروفسور نجم الدین اربکان، دانشمند توانای علم مکانیک و متخصص کارکشته ساخت موتورهای دیزلی ادوات نظامی ارتش آلمان، قرار است علم و صنعت و موتور خودرو را رها کند و برای کار سیاسی به زادگاهش بازگردد.

اربکان در سال 1951 میلادی در دانشگاه فنی آخن آلمان مدرک دکترای علوم مکانیک را دریافت کرد و به عنوان یکی از شاگردان نزدیک پروفسور اشمیت، در یک پروژه بزرگ ارتش آلمان، برای ساخت موتور تانک و موتور دیزلی نفربرهای نظامی، مشغول به فعالیت شد.

اما اعتبار دانشگاهی، درآمد کلان پروژه های بزرگ و امتیازات مهم را رها کرده و به کشورش بازگشت تا در کنار کار دانشگاهی، به فعالیت سیاسی هم بپردازد. اربکان در ترکیه، علاوه بر تشکیل نخستین گروه تولید موتور خودرو ملی و خودکفایی ترکیه، برای نخستین بار در سال 1969 میلادی به عنوان نماینده به پارلمان رفت. او نقش بی بدیلی در بازگرداندن اسلامگرایان به صحنه قدرت و سیاست ایفا کرد و اگر او نبود، زمینه های تاریخی و اجتماعی لازم برای تاسیس حزب عدالت و توسعه، به آسانی پدیدار نمی شد.

در سال 1972 میلادی حزب سلامت ملی (milli selamet partisi  MSP) را تاسیس کرد و پس از مدتی به عنوان وزیر دولت و معاون نخست وزیر، تبدیل به یکی از رجال قدرتمند جبهه محافظه کار – ملی گرا شد. اما خیلی زود به حکم دادگاه، با منع فعالیت سیاسی روبرو شده و در دوران کودتای 1980 میلادی نیز شرایط سختی را تجربه کرد.

کودتای 1980 ژنرال کنعان اَورَن، بلای بزرگی بود که بر سر سیاست و جامعه ترکیه نازل شد و خیلی ها را در تنگا قرار داد و هزاران نفر به ممنوعیت فعالیت سیاسی محکوم شدند که یکی از آنان اربکان بود. 3 سال پس از کودتا و در در سال 1983 میلادی، کرکره احزاب را بالا زدند. اربکان رهبر حزب رفاه شد (refah partsi RP) و از آن دوران به بعد بود که نسل جدید جوانان تحصیل کرده اسلامگرا همچون عبدالله گل و دیگران، دور اربکان جمع شدند و بعدها، جوانان دیگری نظیر بلنت آرنچ، رجب طیب اردوغان و رفقایشان نیز به این حزب پیوستند.

حزب رفاه، در آخرین دهه قرن بیستم مُهر خود را بر تحولات سیاسی و اجتماعی ترکیه زد. از مهمترین اقدامات اثرگذار این حزب، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1.بازگشت قدرتمندانه خانوارهای محافظه کار و دین مدار به عرصه عمومی سیاست و امیدوار شدن آنان به تغییر تابلوی سیاسی در کشور.

2.مشارکت وسیع و حیاتی زنان و جوانان در عرصه سیاست.

3.ارائه نسخه های ابتدایی سیاست و توسعه سیاسی برای اداره کشور با اتکا به مفاهیم اسلامی برجسته ای همچون عدالت، رفاه، مبارزه با فقر، بها دادن به خانواده و ارزش های دینی و توجه به نقش ترکیه در تحولات مهم جهان اسلام و حس مسئولیت پذیری در قبال مشکلات مسلمانان به ویژه در فلسطین، آفریقا و افغانستان.

سیاست و حکمرانی نزد اربکان، مفاهیمی بودند که با تکیه بر پس زمینه های تاریخ صدر اسلام تحلیل می شدند و او آشکارا از این دفاع می کرد که توجه به پاکی و پارسایی کارگزاران حکومتی در صدر اسلام و دوران موسوم به «عصر سعادت» همان حلقه گمشده ای است که سیاست و قدرت در ترکیه به آن نیازمند است و باید بدان رجعت شود.

در بخش بعدی این مطلب، به کودتای 1997 میلادی، برآمدن کادرهای سیاسی و تکنوکرات های اسلامگرای پیشرو و انشعاب دو جریان اربکانی اردوغانی خواهیم پرداخت و تلاش می کنیم به این سوال پاسخ دهیم: حزب عدالت و توسعه، توسط گروهی از شاگردان مرحوم نجم الدین اربکان تاسیس شده است. آیا ممکن است تاریخ به شکلی دیگر تکرار شود، اصطلاحاً خیاط دوباره در کوزه بیفتد و بر مبنای سنت تاریخی، شاهد انشعابات جدیدی در جریان محافظه کار و حزب عدالت و توسعه باشیم؟

ادامه دارد ....

انتهای پیام/

منبع: تسنیم

کلیدواژه: ترکیه ترکیه حزب عدالت و توسعه محافظه کار ملی گرایی صحنه قدرت

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.tasnimnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «تسنیم» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۶۱۰۹۴۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

بررسی مطبوعات روز/ آقای «ب.ز»، عکس یک روزنامه های امروز ️

پرونده «بابک زنجانی» از پرونده‌های قوه قضائیه در حوزه مبارزه با مفاسد اقتصادی پس از ده سال در سال ۱۴۰۲ به نتیجه رسید که روز گذشته سخنگوی قوه قضاییه از نقض حکم اعدام بابک زنجانی و تبدیل آن به ۲۰ سال زندان خبر داد. - اخبار رسانه ها -

به گزارش گروه رسانه‌های خبرگزاری تسنیم، پرونده «بابک زنجانی» از پرونده‌های قوه قضائیه در حوزه مبارزه با مفاسد اقتصادی پس از ده سال در سال 1402 به نتیجه رسید که روز گذشته سخنگوی قوه قضاییه از نقض حکم اعدام بابک زنجانی و تبدیل آن به 20 سال زندان خبر داد. در روزنامه‌های امروز به پرونده بابک زنجانی پرداخته‌ شده است. 

شرق، با تیتر «بابک زنجانی عفو شد» سیر پرونده زنجانی و دلایل محکومیت و در نهایت گریختن او از دار و عفو وی را مورد بررسی قرار داده است. با بیان اینکه بالاخره «ب.ز» معروف دهه90 از اعدام گریخت. روزنامه از اقبال بلند زنجانی می گوید زیرا محکوم پرونده فساد سه هزارمیلیاردی در حال همکاری برای استرداد اموال بدهی ها بود که حکم اعدامش اجرا شد. ️

همشهری، نیز با اشاره به اینکه نام بابک زنجانی بار دیگر سرنوشت پرونده‌های مفسدان دانه‌درشت اقتصادی را یادآور شده است، معتقد است سرنوشت پرونده‌های مفسدان اقتصادی نشان‌ می‌دهد بخش قابل‌توجهی از اموال به بیت‌المال بازگشته است. سپس برای اثبات این گزاره به بررسی سرنوشت شهرام جزایری، اموال خاوری، پرونده جنجالی اکبر طبری و مهدی جهانگیری پرداخته و در آخرین مورد نیز به پرونده فرزند معاون اول قوه قضائیه اشاره کرد.

️آرمان ملی، در عکس یک مسئله سرنوشت متهم بزرگ اقتصادی را بررسی کرده و «خداحافظی بابک زنجانی با طناب دار» عنوان این گزارش است. وی در تاریخ 9 دی 1392 توسط دادستانی کل کشور به اتهام بدهی بانک مالزی متعلق به وی که از وزارت نفت ایران سپرده داشت، همزمان با اوایل دولت اول حسن روحانی، بازداشت شد. ️

هم میهن، هم در عکس یک خود، با تیتر«سلام پر خبر» از سخنگوی جدید قوه قضاییه استقبال کرده که در نخستین کنفرانس خود از آخرین وضعیت پرونده های جنجالی خبر داده است. در ادامه به مرور خبری آنچه که سخنگوی قوه قضائیه درباره پرونده بابک زنجانی، باغ ازگل و چای دبش مطرح کرده، پرداخته است. در آخر نیز سوابق سخنگوی جدید را مورد بررسی قرار داده که همزمان معاون اجتماعی و پیشگیری از وقوع جرم قوه قضائیه است.

️ابتکار، با اشاره به اینکه پول هنگفتی که معلوم نبود این فرد جنجالی از کجا اختیار به دست آوردن آن را به دست آورده بود گفته است وی صاحب بزرگترین شرکت خوشه‌ای ایرانی و از بزرگترین اختلاس‌گران ایران است. روزنامه معتقد است نام او در جریان فعالیت‌های کلان مالی مرتبط با دور زدن تحریم‌های بین‌المللی ایران و مسدود شدن مبالغ ارزی وی در بانک‌های خارجی در دوران دولت محمود احمدی‌نژاد مطرح شد.

️وطن امروز، پرسشی را مطرح می کند که «چرا بازگرداندن اموال بابک زنجانی پیش از این اتفاق نیفتاده بود. آیا در سال‌های اخیر تسهیل ویژه‌ای در رابطه با نقل‌وانتقالات مالی بین‌المللی برای کشورمان ایجاد شده است یا زنجانی خود پذیرفته با دستگاه قضا همکاری کند؟» ️

هفت صبح، از زاویه ورزشی به سراغ جناب ب.ز رفته و سرنوشت باشگاه‌دارانی که پایشان به زندان باز شد را مورد بررسی قرار داده است. بابک زنجانی یکی از معروف‌ترین‌ میلیاردرهایی بود که وارد فوتبال شد و شاید هم پول‌دارترین. این روزنامه به این نکته اشاره می کند که هنگامی نام بابک زنجانی بر سر زبان ها افتاد که در سال ١٣٩١،باشگاه راه‌آهن به یک شرکت هواپیمایی فروخته شد. کار تا جایی پیش رفت که حتی برای خرید پرسپولیس هم خیز برداشت. هم‌زمان اخباری درباره بدهکار بودن او منتشر می‌شد. با دستگیری وی در سال ١٣٩٢، باشگاه راه‌آهن هم در سراشیبی نابودی قرار گرفت.

انتهای پیام/